Muğla'da üç antik kentte 'Gece Müzeciliği' başlatılıyor
Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, 'Geleceğe Miras Stratonikeia Antik Kenti ile Lagina ve Labranda Kutsal Alanları' tanıtımını dünyanın en büyük mermer antik kenti Stratonikeia antik kentinde gerçekleştirdi. Bakan Ersoy, Yatağan Stratonikeia Antik Kenti ve Lagina Kutsal Alanı için 900 milyon TL, Milas ilçesindeki Labranda Kutsal Alanı için 600 milyon TL olmak üzere üç antik kente toplam 1,5 milyar TL ödenek ayrıldığını açıkladı.
Stratonikeia antik kentinde ‘Geleceğe Miras Stratonikeia Antik Kenti ile Lagina ve Labranda Kutsal Alanları’ tanıtım toplantısı düzenlendi. Toplantıya Muğla Valisi İdris Akbıyık, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Turhan Kaçar, AK Parti Muğla Milletvekili Kadem Mete, AK Parti Muğla Büyükşehir Belediye Başkan adayı Prof. Dr. Aydın Ayaydın katıldı. Bakan Ersoy’u antik kent girişinde Stratonikeia ve Lagina Antik Kenti Kazı Başkanı Prof. Dr. Bilal Sögüt karşıladı.
Kültür ve Turizm Bakanı Ersoy yaptığı konuşmada, "Stratonikeia’da surlar, anıtsal çeşme ile birlikte şehir kapısı, sütunlu caddeler, gymnasion, meclis binası, hamamlar, latrina, tiyatro, tapınaklar, agoralar ve su yapıları önemli örnekler olarak karşımıza çıkmaktadır. Stratonikeia’da hayata geçireceğimiz ‘Geleceğe Miras’ projemiz çerçevesinde atılması planlanan adımlara da kısaca değinmek isterim. 2023 yılı Ekim ayında ihalesi yapılan Stratonikeia tiyatrosunun 1. Etap restorasyon çalışmalarında uygulamaya geçilmiştir. 2. Etapta ise tiyatronun alt ve üst kaveasında yani seyirci alanında var olan orijinal malzemeler kullanılarak batıdaki kayan kısmın yerine konması ve eksik blokların tamamlanması çalışmalarını başlatıyoruz" dedi.
Stratonikeia Antik Kenti'ndeki Roma Hamamı-1’in palaestra bölümünün kazısının tamamlandığını belirten Bakan Ersoy, "Şimdi ise güney portikte yer alan ve düştüğü yerde duran sütunları tamamen açarak restorasyon çalışmalarını gerçekleştirecek, sütunları ayağa kaldıracağız. 18. yüzyıldan itibaren bütün seyyahların kayıtlarında yer alan ve büyük bir bölümü ayakta korunmuş olan Meclis Binası’nın kuzey cephe girişindeki ve güneybatı köşesindeki blokların yerine konulması için çalışmalar yürüteceğiz. Ayrıca avlu ve doğu cephe kısmında düzenleme, zemin döşemelerinde ise restorasyon çalışmaları gerçekleştireceğiz. Stratonikeia Antik Kenti'nin batı girişinde bulunan ve büyük bir kısmı kazılarla açığa çıkarılmış olan gymnasionun kazı çalışmalarını tamamlayıp, ayağa kaldırma ve restorasyon uygulamalarını gerçekleştireceğiz. Yazıtlardan varlığını bildiğimiz Agora, kentin merkezinde ve önemli yapıların yakınındadır. Kenti gezen ziyaretçilerin tamamının göreceği yerlerden birisi olan bu yapının kazısını yapacak, ayağa kaldırma çalışmalarını gerçekleştireceğiz. Yine Çeşme Anıtı’nda da aynı şekilde kazı çalışmalarını yaparak mimari parçaların ayağa kaldırılması çalışmalarını başlatıyoruz. Köy meydanındaki evlerin ve dükkanların restorasyonunun yapılmasıyla bakırcılık, ayakkabıcılık, terzilik, el sanatları gibi yok olma tehlikesi taşıyan mesleklerin burada yaşatılmasını planlıyoruz. Ayrıca evlerde de oturulmaya başlanacaktır. Hedefimiz, antik kentin içindeki köy meydanını yaşayan bir alana dönüştürmektir" dedi.
Bakan Ersoy, ‘Geleceğe Miras’ projesi çerçevesinde kent kazısının yüzde 40’ını, yapılara yönelik restorasyon çalışmalarının ise yüzde 30’nun tamamlanmış olacağını belirtti.
“Lagina’nın yüzde 20’si kazıldı, yapıların yüzde 10’u ayağa kaldırııldı”
Geleceğe Miras projesi çerçevesinde, projenin ikinci başlığının Lagina Kutsal Alanı olduğunu açıklayan Bakan Ersoy, "Bulunduğumuz yere 14 kilometre uzaklıkta olan söz konusu bu alandaki kazıları da Stratonikeia Kazı Başkanımız Prof. Dr. Bilal Söğüt yürütmektedir. Yapılan araştırmalar Lagina çevresindeki kalıntıların geçmişinin M.Ö. 3 bine yani Tunç Çağı’na kadar gittiğini göstermektedir. Lagina’yı 18. yüzyıldan günümüze kadar pek çok seyyah ve araştırmacı ziyaret etmiştir. Türk arkeolojisinin ve müzeciliğinin mimarı Osman Hamdi Bey, 1891-92 yıllarında burada kazılar yapmıştır. Burası, Batı Anadolu’da Osmanlı'dan birisinin ilk kazı yaptığı yerdir. Bu çalışmalar ile eserlerin Avusturya’ya gitmesine de engel olan Osman Hamdi Bey bulunan eserlerin tamamını İstanbul Arkeoloji Müzesi'ne nakletmiştir. 2016 yılından itibaren Prof. Dr. Bilal Söğüt başkanlığında arkeolojik kazı, konservasyon ve restorasyon çalışmaları sürdürülmektedir. Bu süreçte Lagina’nın yüzde 20’si kazılmış ve yapıların yüzde 10’unu ayağa kaldırma ve restorasyon çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Lagina’daki Hekate Tapınağı ve altarı ile girişi ve tören kapısı; planları, mimarileri ve Hekate adına yapılmış yapılar olmaları yönünden antik dönemin istisnai örneklerindendir. Dünyanın hiçbir yerinde Hekate adına yapılmış böyle bir kutsal alan yoktur. 'Geleceğe Miras' projemiz kapsamında Lagina’da hayata geçireceğimiz adımların içeriği şu şekilde olacaktır: Lagina, Hekate adına yapılmış en büyük kutsal alana ve tapınağa sahiptir. Tapınağın tüm kazıları tamamlanmıştır. Alanda bulunan tapınağa ait bloklar restorasyon için esas alınarak ayağa kaldırma çalışmalarının yapılabilmesi için gerekli işlemlere başlıyoruz. Antik dönemde bir benzeri bulunmayan, ziyaretçilerin ilgisini en çok çeken ve alana geldiklerinde de görecekleri ilk yapı olan giriş kapısı ile kompleksinin kazısını tamamlayacak, restorasyon çalışmalarına hazır hale getireceğiz. Bu çalışmalara ek olarak Lagina Kutsal Alanı’nda karşılama merkezi ve çevre düzenleme çalışmaları da gerçekleştireceğiz. Geleceğe Miras projesi kapsamında Lagina’nın yüzde 30’unun kazısını, yapıların ise yüzde 40’ının ayağa kaldırma ve restorasyon çalışmalarını tamamlanmış olacağız" diye konuştu.
Üç antik kentte gece müzeciliği başlatılacak
Geleceğe Miras projesinin üçüncü, aynı zamanda son ayağı olan Labranda Kutsal Alanıyla ilgili de bilgi veren Bakan Ersoy, "Prehistorik yani tarih öncesi döneme uzanan izlerle gerçekten kadim ifadesini hak eden bir bölge burası. İlerleyen süreçte Hellenistik, Roma, Geç Antik ve Doğu Roma dönemlerinde de yapı faaliyetlerinin sürdüğünü görebiliyoruz. Zaten Labranda’nın özgün değeri ve önemi, Anadolu’da Klasik Dönem mimarlığının en anıtsal ve en iyi korunmuş kalıntılarını barındırmasında yatmaktadır. Zeus Labraundos kültüne ev sahipliği yapan bu alan M.Ö. 4. yüzyılda, Hekatomnidler Dönemi’nde en görkemli dönemini yaşamıştır. Labranda’da ilk kazılar 1948 yılında, İsveç’in Uppsala Üniversitesi’nden Prof. Dr. Axel Persson başkanlığındaki ekip tarafından yapılmış ve bu kazılar 2013 yılına kadar devam etmiştir. 2013 yılında söz konusu çalışmaları Milas Arkeoloji Müzesi yürütmeye başlamıştır. Lumiere Lyon 2 Üniversitesinden ve aynı zamanda Türk vatandaşı olarak Can ismini de almış olan Prof. Dr. Olivier Can Henry ise 2013-14 yılları arasında kazı çalışmalarının bilimsel koordinatörlüğünü, 2014 itibarıyla da kazı başkanlığı görevini üstlenmiştir. Tüm bu süreç içerisinde Labranda Kutsal Alanı’nın yüzde 90’ı kazılmıştır. Şimdi Labranda’da yıl boyunca sürdürülecek kazı ve restorasyon çalışmaları için koordinatörlük görevini Sayın Prof. Dr. Bilal Söğüt’e tevdi ettik. Konuşmamın içinde ifade ettiğim gibi kendileri aynı zamanda Stratonikeia Antik Kenti ve Lagina Kutsal Alanı Kazı Başkanlığı görevlerini de yürütmektedir. Yeni görevinin hayırlı olmasını diliyor, bütün bu yoğun mesaisinde kendisine ve ekip arkadaşlarına kolaylıklar diliyorum. Önümüzdeki süreçte 'Geleceğe Miras' projesi kapsamında Labranda’da sürdürülecek çalışmaları ise şu şekilde sıralayabiliriz: Labranda’daki Zeus Tapınağı, Oikoi ve Andron A yapıları ile Batı ve Doğu Stoa, Doğu hamamı ve kilisesi, antik dönemde bir kutsal alanda bulunan farklı mimari yapıların en seçkin örnekleri olarak karşımıza çıkmaktadır. Kutsal alana gelen misafirlere ziyafetin verildiği ve İdrieus tarafından inşa edilmiş olan Andron A yapısı buradaki en iyi korunmuş yapıdır. Şimdi bu yapıya yönelik olarak projeleri hazırlanmış ve Koruma Kurulu tarafından onaylanmış olan restorasyon çalışmalarını başlatacağız. Andron A’nın yanında Oikoi yapısının da projelerini hazırlayarak restorasyon çalışmalarını başlatıyoruz" şeklinde konuştu.
Bakan Ersoy, milattan önce 6'ncı yüzyılda inşa edilen Zeus Tapınağı'nın, 1950'li yıllarda alanda kazısı gerçekleştirilen ilk yapılardan biri olduğunu kaydederek, "Zeus Tapınağı’nın mermer zeminini restore edecek, ayrıca sütun tamburlarına yönelik olarak da ayağa kaldırma ve restorasyon çalışmaları gerçekleştireceğiz. Kazısı yapılan Doğu Hamam yapısının uygun mekanlarının ve bölümlerinin restorasyon çalışmalarını gerçekleştireceğiz. Toplam uzunluğu yaklaşık 200 metreyi bulan, Labranda’nın tümüne yayılan ve bütün yapıları destekleyen teras duvarları için acil olarak koruma ve restorasyon çalışmaları başlatıyoruz. Teras duvarları 1-2-3 ve 4 için bu adımları ivedilikle atacağız. Labranda’da ziyaretçi karşılama merkezi ve çevre düzenlemesi çalışmalarını gerçekleştireceğiz. Geleceğe Miras projesi kapsamında yapacağımız bu çalışmalar ile kutsal alanın yüzde 60’ında restorasyon ve konservasyon çalışmalarını tamamlamış olacağız. 'Geleceğe Miras Stratonikeia Antik Kenti ile Lagina ve Labranda Kutsal Alanları' adı altında hayata geçireceğimiz bütün bu çalışmaların yanı sıra söz konusu bu üç sahada da gece müzeciliğini başlatacağımızı belirtmek isterim. Efes, Hierapolis, Aphrodisias ve Bergama’da olduğu gibi Stratonikeia, Lagina ve Labranda’yı da bilimsel kriterlere uygun olarak yürüteceğimiz titiz çalışmalarla en iyi şekilde korumak, restore ederek ayağa kaldırmak ve gelecek nesillerimize ulaştırmak temel hedefimizdir. Ayrıca bütün bu eşsiz medeniyet miraslarımızı kültür-turizmin ulusal ve uluslararası vitrininde ön plana çıkaracak, hak ettikleri ilgiye ve ziyaretçi sayısına ulaşmalarını sağlayacağız. Stratonikeia Antik Kenti ve Lagina Kutsal Alanı için 900 milyon TL, Labranda Kutsal Alanı için 600 milyon TL olmak üzere toplam 1,5 milyar TL ödenek ayrılmıştır" ifadelerini kullandı.
